Jan Roëde
Surreële compositie
Over het schilderij
Jan Roëde heette eigenlijk Jan Roede maar omdat die naam internationaal lastig uit te spreken was voegde hij er in 1946 een trema op de e aan toe. Roëde behoort tot een groep Haagse kunstenaars die na de tweede wereldoorlog de abstracte kunst opnieuw ‘uitvond’. Tot die groep behoorden onder andere ook Willy Broers, Wim Sinemus en Willem Hussem. Tijdens de oorlog moest kunst voldoen aan de benauwde regels van de door de Nazi’s opgezette Kultuurkamer. Abstracte kunst was verboden en werd als ‘entartet’ gezien. Toen na de oorlog de kunst weer vrij in zijn uiting was ging men op zoek naar nieuwe vormen. Die werden onder andere gevonden in kindertekeningen die werden gezien als oorspronkelijk, volkomen vrij, universeel en verbindend. Aan die eigenschappen was behoefte in die periode. Roëde was een eigenzinnig kunstenaar die een geheel eigen stijl ontwikkelde. Dit werk, gedateerd 1946, is uit de vroegste periode van de abstracte kunst na de oorlog, nog voor bekende bewegingen als Vrije Beelden, Creatie en COBRA ontstonden.
Over de kunstenaar
Jan Roëde, eigenlijke naam Jan Roede (Groningen, 13 juni 1914 - Den Haag, 30 mei 2007) was een Nederlands kunstenaar die in tal van disciplines actief is geweest. Hij schreef verhalen en gedichten en was daarnaast kunstschilder, glaskunstenaar, illustrator, tekenaar en kostuumontwerper. Roëde groeide vanaf zijn vierde levensjaar op in Den Haag en volgde er zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (van 1930 tot 1932) en aan de Vrije Academie (van 1934 tot 1936). Hij was een leerling van onder anderen Paul Schuitema en Gerard Kiljan. Tijdens een verblijf in 1948 in Parijs verfranste hij zijn naam tot Jan Roëde en bleef zich ook na zijn terugkeer in Nederland zo noemen. Behalve in Frankrijk werkte hij enige tijd in Zweden. Zijn abstracte stijl bestaande uit losse lijnen en vlakken, maakte in de loop der tijd plaats voor composities van aaneengesloten gekleurde vlakken. In de jaren 1950 ontwikkelde hij zijn eigen stijl bestaande uit versimpelde mens- en dierfiguraties in verhevigde, onrealistische kleuren. Hij had de gewoonte zeer dun te schilderen. Roëde die onder meer inspiratie putte uit de boeddhistische Zen-filosofie, was een tamelijk onafhankelijk kunstenaar wiens werk enigszins in de richting van dat van Cobra neigde. De kunstenaars van Cobra vroegen hem destijds zich bij hen te voegen maar dat aanbod sloeg hij af omdat hij ze te ruw vond. Hij werd geïnspireerd door het 'omgekeerde kleurenperspectief' van Maurice Estève, met koele kleuren op de voorgrond en warme kleuren op de achtergrond. Dit principe zou hij in zijn latere werk veelvuldig toepassen. Hij was lid van kunstkringen zoals de Haagsche Kunstkring, de Posthoorngroep (van 1956 tot 1962) en de Pulchri Studio. In 1968 won hij de Jacob Hartogprijs. Zowel in het binnenland (Gemeentemuseum Den Haag en het Cobra Museum voor Moderne Kunst Amstelveen) als in het buitenland (Parijs en Stockholm) had hij tentoonstellingen. Zijn werk wordt gerekend tot de kunststroming de Nieuwe Haagse School. Uit zijn huwelijk met Maria Barbara Leewens had Roëde twee kinderen, een zoon en een dochter. Jan Roëde overleed op 92-jarige leeftijd.
