Jan van der Zee
Damsterdiep
Over het schilderij
Een historisch Gronings landschap van een van de voornaamste leden van de Groninger Ploeg. Kortom: een zeer Gronings werk. In de kenmerkende stevige, expressionistische penseelstreken van (mede) Ploeg-oprichter Jan van der Zee is hier het Damsterdiep weergegeven. Vanaf 1926 schilderde van der Zee onder andere Groningse landschappen. Dit werk verbeeldt het in de 50-er jaren gedempte Damsterdiep. Het is een fraai en kenmerkend voorbeeld uit het oeuvre van een van de meest getalenteerde leden van de zo populaire Ploeg-stroming.
Over de kunstenaar
Jan van der Zee tekende van kind af aan. Zijn tekenleraar aan de HBS in Leeuwarden bracht hem in contact met Jan Mankes, bij wie hij enige tijd tekenlessen volgde. Van der Zee volgde een opleiding aan Academie Minerva (1919-1922) in Groningen, waar hij les kreeg van onder andere F.H. Bach en Willem Valk. Van der Zee schilderde (gouache, olieverf) en aquarelleerde landschappen, portretten, stillevens en stadsgezichten. Hij maakte daarnaast grafische kunst in de vorm van lino- en houtsnedes. Van der Zee behoorde tot de vroege Nederlandse constructivisten. Hoewel hij binnen het figuratieve werk zijn onderwerpen abstraheerde, werden ze nooit echt abstract. In 1922 richtte hij met Wobbe Alkema en Johann Faber het reclamebureau Atelier Voor Artistieke Reclame (AVAR) op, ze huurden atelierruimte aan de Noorderstationsstraat in Groningen. Van der Zee was lid van De Ploeg (1923-1948), vervolgens van Het Narrenschip. In 1958 was hij mede-oprichter van de Groninger schildersgroep Nu. In 1965 ontving hij de Culturele prijs van de provincie Groningen. In 1986 hielden het Fries Museum en het Groninger Museum een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk. Van der Zee was niet alleen als kunstschilder actief, maar maakte ook monumentaal werk. Voorbeelden zijn de trap bij de Naberpassage aan de Grote Markt (1975) en de mozaïekmuur (1960) voor de pabo aan de Verzetstrijderslaan. Voor de Martinikerk maakte hij een aantal glas in loodramen. De trap op de Grote Markt moest in 2013 wijken voor de bouw van het Forum maar kwam in 2023 terug als blikvanger van een nieuwbouwproject aan het Reitdiep.
