Jacob Nieweg
Besneeuwde tuin
Over het schilderij
Stemmig en sfeervol landschap van de ‘schilderende dominee’ Jaap Nieweg. Veel schilders hebben winterlandschappen geschilderd. Bruning Heintz heeft een aantal mooie voorbeelden in de collectie, bijvoorbeeld van Jan Voerman junior en Dirk Smorenberg. Er zijn echter maar weinig schilders die een winterlandschap met vallende sneeuw hebben geschilderd. En dat komt omdat dat moeilijk is. Het juiste perspectief behouden in het landschap met de vallende vlokken, toch de details zichtbaar houden maar vooral het gedempte wit en de sfeer goed weergeven. Het is weinig schilders gegeven omdat goed te doen. Nieweg was er een meester in. Nieweg heeft een (beperkt) aantal van deze landschappen gemaakt, meestal van zijn tuin in Amersfoort. Het werk is gedateerd 1944. We weten dat het weer guur was in deze ' hongerwinter' en dat geldt dus ook voor de omstandigheden in ons bezette land. Dit landschap is een klein meesterwerk dat wij u met trots presenteren. In de monografie over de schilder lezen we: ‘Nieweg had er dan ook alles voor over om direct te kunnen schilderen als het eenmaal begon te sneeuwen. Zo liet hij zich eens op een zondag na de preek met spoed per taxi naar huis brengen omdat het plotseling was gaan sneeuwen. Hij wilde geen moment voorbij laten gaan om zijn favoriete onderwerp te kunnen schilderen. Hierbij volgde Nieweg een vast patroon. In de zomermaanden trof hij al voorbereidingen voor de sneeuwgezichten. Hij vervaardigde voorstudies waarop hij maanden later, als het ging sneeuwen, alleen nog maar de vlokken, in de vorm van kleine witte puntjes verf, hoefde in te schilderen. Hij deed dit meestal vanuit zijn huiskamer, maar soms ook buiten, op een beschutte plek, terwijl de sneeuwvlokken om hem heen dwarrelden, gezeten achter een schildersezel op een van de meest schilderachtige plekjes van Amersfoort’ (geciteerd uit: R. van der Linde-Beins, O. Maurer, Jakob Nieweg. In stille bewondering, Amersfoort 2001). Het schilderij is voorzien van bijpassende lijst van Gehring.
Over de kunstenaar
Jakob Nieweg, ofwel ‘Jaap’ Nieweg, wordt geboren in Friesland als zoon van een predikant. Tijdens zijn gymnasiumtijd mag hij van zijn ouders tekenlessen volgen aan de Academie Minerva in Groningen. Cruciaal voor zijn ontwikkeling als kunstenaar is zijn kennismaking in 1899 met de schilder en kunstpedagoog Hendrik Petrus Bremmer (1871-1956). Deze is vooral bekend geworden als adviseur van het echtpaar Kröller-Müller. Bremmer is een fervent aanhanger van in die tijd vernieuwende Nederlandse kunstenaars als Vincent van Gogh, Jan Toorop, Johan Thorn Prikker, Piet Mondriaan, Floris Verster, Bart van der Leck en schilders van de Bergense School. Zijn lessen zijn dan ook een openbaring voor de jonge Nieweg. Bremmer is een groot bewonderaar van Vincent van Gogh en weet dit enthousiasme al snel over te brengen op zijn leerlingen. In het vroege werk van Nieweg is de invloed van Van Gogh duidelijk terug te zien. Na eerst een aantal jaren als predikant te hebben gewerkt, komt in 1914 de ommekeer. Jakob Nieweg is inmiddels getrouwd en hij kiest voor het beroep van kunstschilder. Hij schildert vooral stillevens, maar ook landschappen en stadsgezichten, vaak in de pointillistische schildertechniek. Kenmerkend voor zijn werk is de rust die zijn werken uitstralen. Het pleit voor Niewegs kunstenaarschap dat hij later toch een geheel eigen ‘handschrift’ als schilder heeft ontwikkeld. Eén van Bremmers uitspraken is, dat schoonheid geen eigenschap is van de dingen zelf, maar voortkomt uit de manier waarop er naar gekeken wordt. Een zienswijze die Nieweg aanspreekt en blijkt uit de manier waarop hij in zijn werk aandacht vraagt voor de schoonheid van heel simpele onderwerpen. Nieweg heeft veel werken gemaakt in de omgeving van Amersfoort, de stad de stad waar hij vanaf 1919 woonachtig is.
